کتابشناسی تجرید الاعتقاد (کتاب)کتابشناسی تجرید الاعتقاد تألیف حجةالاسلام علی صدرایی خویی از طلاب حوزه علیمه قم . اثری است که با هدف آشناساختن علاقمندان مباحث کلام اسلامی با ترجمه‌ها، شروح و حواشی نگاشته شده بر یکی از ارزشمندترین آثار کلامی شیعه ؛ یعنی تجرید الاعتقاد نوشته خواجه نصیرالدین طوسی نگارش یافته است. ۱ - معرفی کتابتجرید الاعتقاد بعد از تالیف، در حوزه درسی عالمان و دانش پژوهان مورد تدریس و تدقیق قرار گرفته و ده‌ها شرح و صدها حاشیه بر آن نوشته شده است. هر دانشمند صاحب عقیده‌ای به جای پرداختن به تصنیف کتابی مستقل در کلام، به نوشتن شرح یا حاشیه‌ای بر تجرید اکتفا می‌نمود. و در حقیقت شروح و حواشی این کتاب، تاریخ علم کلام و تطور اندیشه در میان مسلمانان است. ۲ - شروح بر تجرید الاعتقادبنا به کاوشی که در این نوشتار به عمل آمده تعداد شروح و حاشیه‌هایی که تا کنون بر تجرید الاعتقاد نوشته شده چنین است: [۱]
کتابشناسی تجرید الاعتقاد،صدرایی خویی،ص۱۲.
شروح و حواشی تجرید المنطق شش عدد. حواشی تجرید نه عدد. شروح تجرید چهل و یک عدد. حواشی شروح تجرید صد و هشتاد و سه عدد. حواشی کشف المراد ده عدد. حواشی شرح قدیم سی و شش عدد. حواشی حاشیه جرجانی بر شرح قدیم بیست و شش عدد. حواشی شرح جدید صد و هفده عدد. حواشی حاشیه قدیم دوانی بر شرح قوشچی بیست و سه عدد. حواشی حاشیه خفری بر شرح قوشچی سی و یک عدد. حواشی شوارق الالهام یازده عدد. مجموع شروح و حواشی معرف شده در این نوشته دویست و سی و یک عدد، مجموع نسخه‌های خطی معرفی شده از این شروح و حواشی ششصد و دوازده نسخه می‌باشد. ۲.۱ - اهمیت تسدیدالقواعدهمچنان که ملاحظه می‌شود، از میان شروح، تسدید القواعد معروف به شرح قدیم و کشف المراد علامه حلی و شرح قوشچی معروف به شرح جدید و شوارق الالهام فیاض لاهیجی ، بیشتر از دیگر شروح مورد توجه صاحب نظران قرار گرفته است. و از میان حواشی، حاشیه جرجانی بر شرح قدیم و حاشیه قدیم دوانی و حاشیه خفری بر شرح جدید، بیشتر از دیگر حواشی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. اهمیت این حواشی در این است که در آنها مسائل متعددی در خداشناسی و جهانبینی اسلامی مورد بحث و بررسی دانشمندان قرار گرفته است. مسائل کلامی که امروزه از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد و صاحب نظران گمان می‌کنند که دانشمندان اسلامی در این مسائل بحث نکرده‌اند در این حواشی مورد نقد و نظر قرار گرفته است. [۲]
کتابشناسی تجرید الاعتقاد،صدرایی خویی،ص۱۳.
شایان ذکر است که اغلب این آثار تا کنون به صورت دستنویس باقی مانده و جز سه یا چهار عدد از آنها منتشر نشده است. ۳ - نسخه شناسیکتاب حاضر به قلم حجة الاسلام علی صدرایی خویی و همکاری دکتر سید محمود مرعشی نجفی نگارش یافته و در قطع رقعی با جلد شومیز در ۲۳۲ صفحه برای بار نخست در سال ۱۴۲۴ ه ق ۱۳۸۲ ه- ش توسط انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ، قم منتشر شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار خواجه نصیرالدین طوسی،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |